Sesbirimsel Farkındalık Becerileri Öğretim Programı Okumaya Hazırlık Programı (FONEM), Çevre Kolejinde
Çevre Kolejimiz Sesbirimsel Farkındalık Becerileri Öğretim Programını, Anaokulu hazırlık sınıflarımızın dil gelişimi programına dahil ederek, okul öncesi eğitim kurumları arasında bir ilke imzasını atmıştır. Amacımız çocukların okumayı güle oynaya ve daha kolay öğrenmeleridir. Sesbirimsel farkındalık öğretimi, bilimsel geçerliliği kanıtlanmış evrensel bir öğretim yaklaşımıdır. Fonem bu evrensel yaklaşım esas alınarak geliştirilmiş, ülkemize özgü ilk sesbirimsel farkındalık öğretim programıdır.
Okuma öğretimi konusunda zorluk çeken çocukların çoğu, okul öncesindeki şiir, şarkı ve tekerlemeler üzerinde yapılan genel ses farkındalığı öğretimlerinden yeterli düzeyde sesbirimsel farkındalık becerisi edinememiş çocuklardır. Sesbirimsel farkındalık eğitimi, okuma yazma öğretiminin üzerinde yapıldığı temeli hazırlar. Okuma öğretiminin etkili ve kolay olması için sesbirimsel farkındalık öğretimlerine ihtiyaç vardır.
Fonem çocuklara, sesleri birleştirerek sözcükler oluşturmayı, sözcükleri seslerine bölerek ayrıştırmayı, ayrıştırılan sesleri tanımlamayı, sözcüklerin seslerini değiştirerek sözcük üretebilmeyi öğretir. Programımız çocuklara, sözlü konuşmanın bir dizi ayrık sesin birleşiminden oluştuğunu açıkça kavratmak için bu sesbirimsel farkındalık becerilerinin öğretimine yoğunlaşır. Öğretimler tamamen sözlüdür.
Sesbirimsel farkındalık öğretimi, okuma öğretimi değildir. Okuma yazma öğretimi, ses yazım ilişkilerinin öğrenilmesiyle ilgilenir, harflerin yazılışları ve yazılı sözcüklerle ilişkilidir.
Sesbirimlerin öğrenilmesi çocuklar için soyut bir uğraştır. Bu nedenle sözlü öğretimler açık ipuçları sunan fonetik tekniklerle yapılır. Diğer yandan görsel ve dokunsal materyaller kullanılarak öğretim daha da somutlaştırılır.
Okuma Yazma Öğrenimini Kolaylaştırır;
Sesbirim birleştirme öğretimleri; okuma yazma öğretimine başlanıldığında yazılı sözcük ve hecelerin seslendirerek okunabilmelerine yardımcı alacaktır. Seslerin bir araya gelerek sözcükleri oluşturduğunu öğrenen çocuklar, harfleri seslendirerek birleştirmeleri gerektiğini bilerek okumaya başlangıç yaparlar.
Sözcükleri sesbirimlerine bölme öğretimleri; çocukların düşündükleri, dinledikleri sözcüklerin ses sırasını zihinlerinde canlandırmalarına yardımcı olur. Böylece okuma yazma öğretiminin başlangıcında yazılacak sözcüğe sık sık bakma ya da sözcüğün ses verilerek dikte edilmesi ihtiyacı en aza iner.
Sesbirimleri sözcüklerde yalıtarak, ses/harf uyumunu sistematik öğretir; bu beceri okuma öğretiminin başlangıcında harflerin hızlı ve akıcı şekilde tanınmasını sağlar.
Okuduğunu Anlama Becerilerini Destekler;
Sesbirimsel farkındalığı edinen çocuklar yeni sözcükleri hızlı öğrenir. Sözel hafızada artış sağlar. Bu kazanımlar, ileri sınıf ve yaşlarda okuduğunu anlama yeteneğini destekler.
Önleyicidir;
Konuşma seslerini ayırt etme, işleme yeteneklerimiz tıpkı müzikal seslere karşı yeteneklerimizin eşitsiz gelişimi gibi insandan insana farklılıklar gösterir. Araştırmalar, çocukların %20’ sinde sesbirimsel farkındalık edinmek bakımından yetersizlikler belirlemiştir. Bu büyük bir nüfustur. Erken önleyici tedbirler olmaksızın, bu çocukların birçoğu ‘’öğrenme bozukluğu’’ veya ‘’disleksi’’ olarak etiketlenir ve okuma sırasında akranlarının gerisinde kalmaya devam ederler. Ancak bu senaryo, tekrarlanmak zorunda değildir. Okul öncesinde uygun bir zaman dilimine yayılmış, sesbirimsel farkındalık öğretimleri çocuklar arasındaki ‘’sesbirimsel farkındalık açıklarını’’ kapatacak tek etkili ve önleyici öğretim yaklaşımıdır.
Program kitabı ve materyaller
1.Öğretmenler için tüm sesbirimsel farkındalık becerilerinin ''nasıl'' öğretileceğinin detaylı (kazanım, amaç, sunum, öğretim uygulamaları, değerlendirmeler) anlatımlarının yer aldığı Öğretmen Kitabı.
2. Öğrencilerin öğretim etkinliklerinde kullanacağı, hazırlanan Öğrenci Ders Kitabı, Anlam Ses Harf Uyumu kartları (168 adet) ve Ses Kutusu Kartları (36 adet)
